Thông tư số 03/2020/TT-BTP quy định các quy tắc ứng xử chuẩn mực thật sự cần thiết đối với người thực hiện TGPL trong suốt quá trình thực hiện TGPL, từ khi tiếp nhận đến khi kết thúc vụ việc nhằm bảo đảm chất lượng vụ việc TGPL. Các quy tắc nghề nghiệp TGPL ban hành kèm theo Thông tư số 03/2020/TT-BTP có sự kế thừa những quy định còn phù hợp của Quyết định số 09/2008/QĐ-BTP ngày 08/12/2008 của Bộ trưởng Bộ Tư pháp ban hành Quy tắc nghề nghiệp TGPL, có tính khả thi, đồng thời tham khảo một số quy tắc nghề nghiệp tương đồng trong lĩnh vực khác và kinh nghiệm của các nước trong việc xây dựng quy tắc nghề nghiệp TGPL (quy tắc của người thực hiện TGPL của Scotland, Quy tắc luật sư quốc tế); khắc phục những hạn chế, bất cập được phát hiện từ thực tiễn áp dụng các quy tắc nghề nghiệp TGPL ban hành theo Quyết định số 09/2008/QĐ-BTP. Cụ thể: đã bổ sung quy định một số quy tắc ứng xử cơ bản, những quy tắc được xem là cốt lõi khi tham gia TGPL như quy tắc: độc lập, kịp thời trong quá trình thực hiện vụ việc TGPL; các quy tắc tại Thông tư số 03/2020/TT-BTP chỉ nhằm điều chỉnh hành vi, cách ứng xử của các cá nhân trong quá trình thực hiện nghề nghiệp của mình; đã có sự phân định rõ ràng giữa quy tắc ứng xử và quy tắc hướng dẫn nghiệp vụ (hiện nay hướng dẫn nghiệp vụ TGPL đã có Thông tư số 12/2018/TT-BTP ngày 28/8/2018 của Bộ trưởng Bộ Tư pháp hướng dẫn một số hoạt động nghiệp vụ TGPL và quản lý chất lượng vụ việc TGPL điều chỉnh); đã khắc phục tình trạng một số quy tắc còn quy định chung chung, chưa mang tính quy phạm hoặc chưa phù hợp với tinh thần đòi hỏi cần phải có văn bản quy phạm pháp luật điều chỉnh. Bên cạnh đó, Luật Trợ giúp pháp lý năm 2017 có hiệu lực từ ngày 01/01/2018 đặt ra yêu cầu bảo đảm chất lượng TGPL, do đó, đòi hỏi ngoài việc nâng cao chuyên môn, nghiệp vụ TGPL thì người thực hiện TGPL cần có những chuẩn mực ứng xử phù hợp trong các mối quan hệ (quan hệ với người được TGPL, quan hệ giữa Trợ giúp viên pháp lý với người tập sự, quan hệ với đồng nghiệp…) để bảo đảm cung cấp dịch vụ TGPL có chất lượng.

Một số điểm mới của Quy tắc nghề nghiệp TGPL:

Về sự liêm chính của người thực hiện TGPL: Tính liêm chính là một yêu cầu đòi hỏi đối với luật sư, người thực hiện TGPL nhiều nước trên thế giới. Việc đặt ra yêu cầu về tính liêm chính sẽ góp phần bảo đảm để việc thực hiện TGPL hướng tới mục đích bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của người được TGPL, không màng vụ lợi cho người cung cấp dịch vụ.

Quy tắc Độc lập khi thực hiện TGPL: Tính độc lập là một trong những yêu cầu quan trọng nhất của người thực hiện TGPL, mang tính xuyên suốt khi hành nghề, đặc biệt khi tham gia tố tụng. Thực hiện nguyên tắc này đòi hỏi người thực hiện TGPL trong quá trình thực hiện vụ việc phải tự mình đánh giá các tình tiết, chứng cứ của vụ việc mà không chịu ảnh hưởng, tác động của bất cứ cá nhân nào, đồng thời không được để lợi ích của mình hoặc lợi ích của cá nhân, cơ quan, tổ chức khác ảnh hưởng đến việc thực hiện vụ việc TGPL.

Quy tắc Bảo mật thông tin trong TGPL: Ngoài việc kế thừa những quy định giữ bí mật thông tin về vụ việc, việc TGPL tại Quyết định số 09/2008/QĐ-BTP, Quy tắc này bổ sung yêu cầu giữ bí mật đối với thông tin về vụ việc, việc TGPL, người được TGPL mà mình biết được không chỉ trong quá trình thực hiện vụ việc mà ngay cả khi vụ việc đã kết thúc đồng thời yêu cầu người thực hiện TGPL không được sử dụng thông tin mà mình có được để gây bất lợi cho người được TGPL, gây mất trật tự, an toàn xã hội, ảnh hưởng xấu đến đạo đức xã hội.

Quy tắc Ứng xử với đồng nghiệp: Quy tắc này xác định trách nhiệm của người thực hiện TGPL trong việc bảo vệ danh dự, uy tín của đội ngũ người thực hiện TGPL. Mỗi người thực hiện TGPL có ý thức bảo vệ danh dự, uy tín của đội ngũ người thực hiện TGPL sẽ góp phần tạo dựng uy tín, sự tin tưởng của người được TGPL, của xã hội đối với hoạt động TGPL.

Ngoài ra, quy tắc này còn quy định những việc người thực hiện TGPL được làm và không được làm trong mối quan hệ với đồng nghiệp của mình, quy định như vậy sẽ tạo ra tính chuẩn mực trong cách ứng xử của đội ngũ người làm nghề TGPL, xây dựng một môi trường làm việc văn minh, hiệu quả.

Quy tắc Ứng xử của Trợ giúp viên pháp lý với người tập sự TGPL: Đây là một quy tắc mới bởi chế định tập sự là một chế định mới theo quy định của Luật Trợ giúp pháp lý năm 2017. Theo quy tắc này, Trợ giúp viên pháp lý với vai trò là người hướng dẫn tập sự cần có bổn phận tận tình truyền đạt kiến thức, kinh nghiệm nghề nghiệp giúp người tập sự tiếp thu kiến thức để họ trưởng thành trong nghề nghiệp, tự tin, vững vàng khi thực hiện TGPL cho người dân.