Qua xem xét nội dung nêu trên trước hết, Sở Tư pháp xin cám ơn sự quan tâm, phản ánh, kiến nghị của Ông đồng thời Sở có ý kiến như sau:

1. Đối với việc Văn phòng công chứng Nhất Tín từ chối công chứng văn bản liên quan đến việc thừa kế với lý do Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất hết hạn sử dụng

Khoản 1 Điều 188 Luật Đất đai năm 2013 quy định: “Người sử dụng đất được thực hiện các quyền chuyển đổi, chuyển nhượng, cho thuê, cho thuê lại, thừa kế, tặng cho, thế chấp quyền sử dụng đất; góp vốn bằng quyền sử dụng đất khi có các điều kiện sau đây: a) Có Giấy chứng nhận, trừ trường hợp quy định tại khoản 3 Điều 186 và trường hợp nhận thừa kế quy định tại khoản 1 Điều 168 của Luật này; b) Đất không có tranh chấp; c) Quyền sử dụng đất không bị kê biên để bảo đảm thi hành án; d) Trong thời hạn sử dụng đất.”

Theo quy định nêu trên thì một trong những điều kiện để người sử dụng đất thực hiện quyền thừa kế đó là đất trong thời hạn sử dụng, vì vậy việc Công chứng viên của Văn phòng công chứng Nhất Tín từ chối công chứng văn bản liên quan đến việc thừa kế với lý do Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất hết hạn sử dụng là có cơ sở.

- Khoản 3 Điều 210 Luật Đất đai quy định: “Hộ gia đình, cá nhân trực tiếp sản xuất nông nghiệp đã được giao đất, công nhận quyền sử dụng đất, nhận chuyển quyền sử dụng đất nông nghiệp trước ngày Luật này có hiệu lực thi hành, khi hết thời hạn sử dụng đất nếu có nhu cầu thì được tiếp tục sử dụng đất theo thời hạn quy định tại khoản 1 Điều 126 của Luật này. Thời hạn sử dụng đất được tính từ ngày 15 tháng 10 năm 2013 đối với trường hợp hết hạn vào ngày 15 tháng 10 năm 2013 theo quy định của Luật đất đai năm 2003; tính từ ngày hết thời hạn giao đất đối với trường hợp hết hạn sau ngày 15 tháng 10 năm 2013.”

- Khoản 2, Khoản 3 Điều 74 Nghị Định số 43/2014/NĐ-CP ngày 15/5/2014 của Chính phủ Quy định chi tiết thi hành một số điều, khoản của Luật Đất đai như sau: “2. Hộ gia đình, cá nhân trực tiếp sản xuất nông nghiệp đang sử dụng đất nông nghiệp được Nhà nước giao, công nhận, nhận chuyển quyền sử dụng đất, khi hết thời hạn sử dụng đất thì được tiếp tục sử dụng đất theo thời hạn quy định tại Khoản 1 Điều 126 và Khoản 3 Điều 210 của Luật Đất đai mà không phải làm thủ tục điều chỉnh thời hạn sử dụng đất.

3. Trường hợp hộ gia đình, cá nhân quy định tại Khoản 2 Điều này có nhu cầu xác nhận lại thời hạn sử dụng đất trên Giấy chứng nhận thì thực hiện theo trình tự, thủ tục như sau:a) Người sử dụng đất nộp hồ sơ đề nghị xác nhận lại thời hạn sử dụng đất; b) Ủy ban nhân dân cấp xã nơi có đất kiểm tra hồ sơ, xác nhận hộ gia đình, cá nhân đang trực tiếp sử dụng đất để sản xuất nông nghiệp mà chưa có quyết định thu hồi đất của cơ quan nhà nước có thẩm quyền và chuyển hồ sơ đến Văn phòng đăng ký đất đai; c) Văn phòng đăng ký đất đai kiểm tra hồ sơ; xác nhận thời hạn được tiếp tục sử dụng đất theo thời hạn quy định tại Khoản 1 Điều 126 và Khoản 3 Điều 210 của Luật Đất đai vào Giấy chứng nhận đã cấp; chỉnh lý, cập nhật vào hồ sơ địa chính, cơ sở dữ liệu đất đai và trao Giấy chứng nhận cho người sử dụng đất hoặc gửi Ủy ban nhân dân cấp xã để trao đối với trường hợp nộp hồ sơ tại cấp xã.”

- Khoản10 Điều 9 Thông tư số 24/2014/TT-BTNMT ngày 19/05/2014 của Bộ Tài nguyên và Môi trường quy định: “Hồ sơ nộp khi thực hiện thủ tục xác nhận tiếp tục sử dụng đất nông nghiệp của hộ gia đình, cá nhân khi hết hạn sử dụng đất đối với trường hợp có nhu cầu gồm có: a) Đơn đăng ký biến động đất đai, tài sản gắn liền với đất theo Mẫu số 09/ĐK; b) Bản gốc Giấy chứng nhận đã cấp”.

Theo quy định trên thì sau khi hết thời hạn sử dụng đất, người sử dụng đất có nhu cầu thì vẫn tiếp tục sử dụng mà không cần thiết làm thủ tục gia hạn. Tuy nhiên, trong trường hợp của Ông phản ánh để thực hiện quyền thừa kế thì phải thực hiện thủ tục xác nhận lại thời hạn sử dụng đất trên Giấy chứng nhậntheo quy định tại Khoản 1 Điều 188 Luật Đất đai năm 2013 và khoản 3 Nghị định số 43/2014/NĐ-CP, Khoản10 Điều 9 Thông tư số 24/2014/TT-BTNMT như đã nêu trên.

Thực hiện nhiệm vụ giúp UBND tỉnh quản lý nhà nước về công chứng, trong thời gian vừa qua Sở Tư pháp đã tăng cường công tác quản lý nhà nước thông qua nhiều hình thức, như: quán triệt, phổ biến các văn bản pháp luật về công chứng và các văn bản pháp luật có liên quan; ban hành các văn bản chỉ đạo, hướng dẫn; tổ chức tập huấn bồi dưỡng chuyên môn, nghiệp vụ cho đội ngũ công chứng viên, nhân viên pháp lý làm việc tại các tổ chức hành nghề công chức; tổ chức thanh tra, kiểm tra về việc chấp hành pháp luật trong lĩnh vực công chứng; tổ chức đối thoại với các tổ chức hành nghề công chứng, UBND cấp xã và các đơn vị có liên quan trong việc thực hiện các thủ tục hành chính liên quan đến lĩnh vực công chứng …Vì vậy, trong quá trình hoạt động hành nghề các công chứng viên của các tổ chức hành nghề công chứng trên địa bàn tỉnh cơ bản đã chấp hành nghiêm túc các quy định về pháp luật về công chứng và pháp luật có liên quan.

 Tiếp thu ý kiến kiến nghị của Ông, Sở Tư pháp sẽ kiến nghị Sở Tài nguyên và Môi trường tỉnh Quảng Bình đề xuất Bộ Tài nguyên và Môi trường hướng dẫn các địa phương thống nhất trong việc áp dụng các quy định của pháp luật đất đai trong đó có quy định về trình tự, thủ tục gia hạn thời hạn sử dụng đất.

Khoản 1 Điều 4, Khoản 1 Điều 5 Nghị Định số 43/2014/NĐ-CP quy định: Cơ quan quản lý đất đai ở địa phương bao gồm: a) Cơ quan quản lý đất đai ở tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương là Sở Tài nguyên và Môi trường; b) Cơ quan quản lý đất đai ở huyện, quận, thị xã, thành phố thuộc tỉnh là Phòng Tài nguyên và Môi trường. Văn phòng đăng ký đất đai có chức năng thực hiện đăng ký đất đai và tài sản khác gắn liền với đất; xây dựng, quản lý, cập nhật, chỉnh lý thống nhất hồ sơ địa chính và cơ sở dữ liệu đất đai; thống kê, kiểm kê đất đai; cung cấp thông tin đất đai theo quy định cho các tổ chức, cá nhân có nhu cầu.

Theo quy định nêu trên thì việc thực hiện các thủ tục liên quan đến quyền sử dụng đất trong đó có thủ tục gia hạn thời hạn sử dụng đất, thủ tục thừa kế thuộc thẩm quyền của cơ quan tài nguyên và môi trường; vì vậy đề nghị Ông liên hệ với cơ quan có thẩm quyền nêu trên để được hướng dẫn và thực hiện theo đúng quy định của pháp luật.

Trên đây là ý kiến của Sở Tư pháp đối với nội dung phản ánh, kiến nghị của ông Nguyễn Hữu An./.